Handen af van Greta!

Waarom bent u bang voor Greta? Deze vraag brandt al geruime tijd op mijn lippen. Ik zou ‘em graag willen stellen aan die vrienden en kennissen die mij filmpjes appen waarin fragmenten van de speech van Greta Thunberg worden afgewisseld met beelden van een Porsche die extra de sporen krijgt om lekker veel CO2 uit te stoten, en vervolgens weg scheurt met op de achterspoiler “Fuck Greta”. Ik zou de redactie van mijn favoriete radioprogramma willen vragen, waarom men het kennelijk zo hilarisch vindt om veelvuldig het “How dare you” als gig te laten horen. En ik zou de bedenker van die foto met acht mishandelde en verwaarloosde kinderen rondom een foto van Greta met ondertekst “één van deze kinderen vindt, dat we haar toekomst hebben gestolen” willen vragen, waar hij het gore lef vandaan haalt om het lijden van die kinderen – nogmaals – te misbruiken om zijn ‘punt’ te maken… “how dare you!”

Ik hoor en zie om mij heen talloze pogingen om Greta Thunberg te ridiculiseren. En ze lijken een gemene deler te hebben: het zijn vrijwel altijd mannen tussen de 40 en 60 jaar, die zich kennelijk zeer geïntimideerd voelen door de klinkklare taal van een bezorgde tiener van 16…
Wat maakt het, dat juist deze groep Greta liever weg hoont, dan haar boodschap op inhoud te beschouwen. Want is dit niet de generatie, die – net als ik – opgroeide in de zure regen, met in onze mond en neus de misselijkmakende metalige geur van gelode benzine en op ons netvlies beelden van stervende bossen of rivieren die voor kilometers waren gevuld met dode vis? Denken we soms, dat al die problemen in de jaren ‘90 zijn opgelost en dat we nu ongebreideld kunnen consumeren, zonder consequentie of verantwoordelijkheid? Want ik vermoed, dat dát een van de drijfveren is van de Greta-haters: ze hebben te veel te verliezen en willen óók nog even genieten, voordat ‘t straks écht op is. Ze zitten gevangen tussen de babyboomers die ons aan de welvaartsziekte hebben geholpen en de burnt-out millennials die ons bepaald niet gaan redden uit het stikstof-, PFAS- en klimaatmoeras.

Ikzelf zag de volledige speech vrijwel direct na het zien van het journaalitem. Ik zocht de ‘lange versie’ op en keek met verbazing en toenemende emotie naar het boze en snoeiharde beklag van Greta. En tranen welden op in m’n ogen. Ik herkende en begreep die boosheid, ik voelde schaamte voor mijn eigen nalatigheid en ik voelde verdriet voor de onherstelbare schade aan onze planeet – de planeet van alle volgende generaties, waar Greta de hele wereld op wees.
Misschien behoor ik tot de minderheid, die zich wél iets aantrekt van Greta’s noodkreet. Misschien omdat ik milieutechnoloog ben en door Greta weer even heel hard wakkergeschud werd, wáárom ik ooit voor die studie koos. En misschien voel ik daarom des te meer die schaamte, want wat heb ík er aan gedaan om het klimaat en m’n lokale leefomgeving te sparen? Net veel! Ik eet nog gewoon vlees, ook al ken ik de schrikbarende statistieken hieromtrent. Ik reed jaren lang in een stikstof en fijn stof uithoestende diesel. Ik repareerde vrijwel geen enkel apparaat (op PC’s na); kocht telkens nieuw. En de thermostaat stond steevast op een comfortabele 20 graden.

Toch is er de laatste twee jaar – ook in de tijd vóór Greta – al een en ander in ons huishouden verbeterd. Stroom en gas kwamen ineens ‘Van de Bron’ – een redelijk groene energieleverancier. De CV staat nu grotendeels uit; de benedenverdieping wordt tegenwoordig verwarmd met een HR-houtkachel, gestookt op het houtafval van de lokale zagerij. De diesel is vervangen door een auto op ‘schoongas’ zoals de RDW het noemt. En ons huis is steeds beter geïsoleerd, met als laatste toevoeging een extra isolerende garagedeur. Afgelopen najaar is alle verlichting vervangen door LED-alternatieven en inmiddels liggen er 18 zonnepanelen op het dak om ons te voorzien van duurzaam opgewekte stroom. En bij het tanken compenseren we tegenwoordig de CO2, althans… als Shell woord houdt. Oh ja, en het vlees dát we nog eten, komt van de lokale keurslager. En het aantal dozen van Coolblue, Drankdozijn en Bol.com neemt zienderogen af, omdat we weer gewoon naar de lokale middenstand gaan voor onze spullen.

Deze opsomming is niet om m’n geweten te sussen, maar om te laten zien, dat er tóch wel wat gebeurt, zij het met kleine stapjes. En we zijn niet de enigen… op vrijwel elk dak in onze wijk liggen nu zonnepanelen. Veel van onze vrienden en kennissen schakelen over op houtstook in combinatie met het juiste type kachel en lokaal betrokken hout. Misschien zijn hun – en onze – motieven niet altijd ideologisch maar vooral economisch… toch scheelt het! De zonnepanelen konden de komende vijf jaar nog wel eens van doorslaggevende betekenis worden. Slechts nieuws voor de Eneco’s, Essents en Vattenfalls van deze wereld, want hun verdienmodel stort voor de helft ineen, maar de opmars lijkt niet meer te stuiten. Nu nog het ‘terrorbeeld’ van warmtepompen uit het publieke bewustzijn praten, en de massa bewust maken van de zeer simpele en goedkope oplossing die in Duitsland en België – landen zonder grote gasreserve – al tientallen jaren zonder problemen wordt toegepast: elektrische verwarming! (kijk maar eens op https://www.radson.com/nl/producten/elektrische-radiatoren/elektrische-kolomradiatoren.htm of https://www.stiebel-eltron.be/nl/aeg/aeg-haustechnik/elektrische-verwarming.html).

Onlangs hebben we zelf de eerste stap naar elektrische verwarming genomen met de aanschaf van een mobiele keramische heater, die afwisselend keuken en woonkamer verwarmt als de houtkachel even niet aan is. Eind 2021 willen we volledig ‘van het gas af’.

Maar goed, genoeg over onze ‘home improvements’… terug naar die boze mannen die Greta kennelijk hebben verheven tot symbool van alles wat ‘hun gewoontes’ en ‘hun geneugden’ aantast. Want waarschijnlijk is de belangrijkste bron van hun boosheid, dat ze heus wel weten, dat die 3,2 liter V6 anno 2020 écht niet meer kan, en ze binnenkort moeten geloven aan zo’n 0,9 liter driepittertje. Of zo’n eng stekkerding dat feitelijk maar 200 km mee gaat. En dat beperkt de vrijheid van de generatie voor wie autobezit zo’n beetje de eerste prioriteit was, zodra je het ouderlijk huis verliet.

Ik hoop trouwens oprecht, dat dit de enige aanleiding is voor hun vileine uithalen, omdat ik liever niet denk aan een veel zwarter scenario: een onoverbrugbare kloof tussen hen en de ‘Nieuwe Jeugd’. Want na de milennials is er nu een generatie aan het opkomen, die fundamenteel anders lijkt te denken over zaken als privébezit, mobiliteit of sociale omgang. De Nieuwe Jeugd heeft zich afgekeerd van Facebook – hét bevestig mij a.u.b., want ik heb ook een mening-platform waar juist de Greta-haters zo dol op zijn. De Nieuwe Jeugd zoekt elkaar weer fysiek op en onderneemt samen, creëert samen werkplekken in de leegstaande kantoorpanden die door de welvaartszieke generaties leeg zijn achtergelaten, soms nog volledig ongebruikt. De Nieuwe Jeugd verplaatst zich op de fiets, met het OV of deelt een green wheel of andere deelauto. Maar misschien nog wel belangrijker dan hun zichtbare gewoontes is hun minder gemakkelijk te ontwaren houding ten aanzien van de talloze ‘ideaalbeelden’ die de eindeloze stroom reclame nog steeds over ons allen blijft uitstorten: ze lijken het niet meer te geloven. Ze filteren zelf wel de niet aflatende stroom van nieuws en nepnieuws. Ze vormen hun eigen mening over maatschappelijke vraagstukken, waaronder het klimaat, en zijn niet bang om daarvoor – letterlijk – in de benen te komen. Het lijkt wel, of er een soort natuurlijke tegenkracht aan het ontstaan is die afrekent met de uitwassen van onze generatie en een nuchterheid brengt temidden van de chaos die hebben laten ontstaan.
Ik zelf ben daar erg blij mee, en kijk met trots hoe mijn nichtjes – in mijn ogen representanten van deze nieuwe generatie – zich ontwikkelen in hun nieuwe realiteit. Maar daar komt tegelijk mijn angst vandaan: het zal toch niet zo zijn, dat mijn generatie bang is voor de nuchterheid van de Nieuwe Jeugd? Het zal toch niet zo zijn, dat elk goed voorbeeld dat de Nieuwe Jeugd ons geeft, onze schaamte nog groter maakt en een nieuw front opent in de strijd tussen de generaties?

Laten we alsjeblieft bruggen slaan tussen beiden, via onderwijs en publiek debat. Laten we niet toestaan, dat de Greta-haters nieuwe zondebokken uitzoeken. Laten die mensen uit mijn generatie die wél snappen wat er gaande is alsjeblieft het goede voorbeeld geven, niet alleen stilletjes met zonnepanelen en CO2-compensatie in de eigen leefomgeving, maar ook publiekelijk, in de sportkantines, op de werkplekken of waar de Greta-haters zich doorgaans dan ook ophouden. Laten we vóór de Nieuwe Jeugd gaan staan en luid en vastberaden uitspreken: “Handen af van Greta!”